Drone teslimatlarının geleceği hakkında teknolojiler ilerledikçe konuşulmaya devam ediyor. Son yılların merak edilen drone kurye hizmetleri ne zaman gelecek sorusu ? Bu sorunun cevabını vermeden önce hızlıca ilerleyişini konuşalım. Lojistik sektörü araçlı kuryelerle yoluna devam ederken, devrim niteliğinde gelişmeleri bazı ülkelerde gerçekleştiriyor. Drone teknolojisi ile teslimat süreçlerini daha da uçurmaya hazırlanıyor. Peki bu geniş makalede tek tek ayrıntı ile drone teslimat mantığını anlatmaya başlayalım.
Drone Teslimatlarının Geleceği Neleri Etkiler?
Drone teslimatları yaygınlaşırsa bir çok sektör dolaylı olarak etkilenebilir. Olumlu yada olumsuz olarak bir çok mesleğinde bu durumdan pay biçme olasılığı var.
- Kurye ve paket taşıma sektörü: Drone teslimat denildiğinde bu durumdan yara alabilecek ilk sektörlerden biri paket dağıtım elemanlarıdır. Kısa mesafeli durumlarda dronelerin kullanımı daha çok etkin olabilir. Kurye istihdamlarının zarar görme olasılığı mevcut iken, uzun yol kuryelerinin durumu droen çeşidinin mevcut yapısına göre değişecektir. Drone çeşitlerini daha alt başlıklarda anlatarak kaç mil-mesafe gittiğinden bahsedeceğiz.
- Lojistik ve taşıma sektörleri: Kuryelerin yanı sıra daha büyük zincir lojistik şirketleri drone hizmetine yer vermiyorsa tercihleri düşebilir. Minivan ve kamyonet gibi araçların kullanımı azalabilir. Şehir içinde son kilometre teslimatları drone’lerin seçilmesini sağlar.
- Üretici ve Petroller: Drone satışları yükseldikçe araç üreticileri ve yakıt satan işletmelerinin de etkilenme olasılığı var.
- Drone Uçuşlarından Dolayı Rahatsızlık: Dağıtım sektöründe milyonlarca drone’nin havada uçtuğunu düşündüğünüzde gürültü kirliliği ortaya çıkar. Kanat sesleri ile şehrin yaşam kalitesini düşürür. Ancak drone üreticileri bu durumu yaygınlaşma durumuna göre düzenleyebilir.
- Gizlilik ve Güvenlik: Bir drone yüksek çözünürlüklü kamera bağlantısı sağlayabilir. Gece görüşlü veya multikopter droneler de bu özellikler özeldir. Kötü niyetli kişiler casusluk amaçlı izlenimler yaratabilir. Kişisel gizliliğe zarar veren eylemler drone kullanımı çoğaldıkça hassasiyet zedelenebilir.
Tabi yüksek ağırlıklı kargoları her drone taşıyamaz. Bunun da anlamı her sektöre veya yukardaki meslekleri tamamen ortadan kaldıramayacağıdır. Drone ne kadar yük taşıyabilir, kaç kilo götürebilir diye merak etmeyin. Çünkü birazdan cevabını vereceğiz.
Drone Kurye Nedir?
İster İstanbul’da olsun, isterse dünyanın farklı bir köşesinde, drone kurye tanımı hep aynı kalacak. Bunun nedeni ise, taşımacılıkta değişmeyen sistemdir. Paket veya belgeleri insansız şekilde havada götüren bir hizmete drone kurye diyoruz. İHA kısaltması ile dağıtımda kullanılan bir cihazdır. Tabi siparişi alıp götürmez, bir insan bir kumanda yardımı ile konumdan paketi alır ve ikinci konuma teslim eder.
Bu sistem deneme amaçlı şuanda bazı ülkelerde kısa mesafelerde kullanılıyor. Hangi ülkeler derseniz, aşağıda tek tek anlatıp detaylandıracağız. Öncelikle drone kurye nasıl çalışır biraz özetleyelim.
- Müşteri sipariş verir ve paket teslimat merkezinde drone’ye yüklenir.
- Daha önce sisteme yüklenen bir rota ile otonom seyrinde ilerleyebilir yada bir pilot kontrol ederek hedefe uçurma işlemine başlar.
- Teslim alıcı adresinde paraşüt, özel kutu veya halat sistemiyle emanet edilen paketi indirir. Tabi akıllı dolaplara da bırakma sistemi de hala gelişme aşamasındadır. Alıcı bu dolaplardan paketini teslim alabilecek.
- Eğer çoklu teslimat yapıyorsa, ilk siparişi bıraktıktan sonra ikinci konum için rotaya devam eder.
Drone Kuryenin Avantajları ve Dezavantajları
Drone teslimatlarının geleceği tabi ki önceden netlik kazanmazken avantajları bazı ülkelerdeki testler sayesinde belirtili oldu bile. Hızları ve çabucak doğru rotaya girmeleri ile müşteriyi bekletmiyor.
- Hızlılık: Havada uçan drone’ler, tıkanmış trafik, yük indiren araçlar veya yol çalışmalarından etkilenmez. Geleneksel kurye hizmetine göre hızlı teslimat sağlama olasılığı mevcut.
- Erişim kolaylığı: Dağlık alanlardan, deniz engellerinden rahatlıkla geçebilir. Örneğin İstanbul’da Adalar kurye bölge dışı drone’ler sayesinde bölge dışı kalmaz.
- Çevrenin Dostu: Elektrikle çalışan drone, karbon emisyonunu yaymaz. Tıpkı bazı moto kurye araçlarının sürdürebilirlik aşamaları gibi.
- Ucuzluğu: Kargo şirketleri için ekonomik tasarruf ortaya koyar. Uzun vadede müşteriye yansıtılacak tutarlarda düşüşler meydana çıkar. İnsan gücünün maliyet oranını ve yakıt yakmama eylemini başlatarak ECO seçeneği sunar.
Tabi drone ile teslimat yaparken olumsuz durumlarda söz konusudur.
- Kapasite Sorunu: Büyük drone’ler hariç diğer orta modellerinde hafif eşyalar taşınır. Teknolojinin değişmesinden dolayı drone yükleri de artacağından emin olabilirsiniz.
- Güvenlik Durumu: Yasalarca uygun olmayan şartlar hala gündemde değil. Güvenlik protokolleri henüz gelişmedi. Bu yüzden dar bir otoritesi mevcuttur.
- Hava Şartları: Rüzgar ve aşırı bir yağmurda uçuş seyri değişebileceğinden bu sorunlar göz önüne alınmalı.
- Gizlilik Korkusu: Özel yaşamın gizliliği tehlike altına girebilir. Endişe yaratacak kamera çekimleri gizlice ve sinsice olabilir. Dikkatli olmalısınız.
Tabi bu avantajları geliştirmeye devam eden ve dezavantajları da düşünerek bloke eden yazılım cihazları üretilebilir. Drone şirketleri önlemleri alırken uyarı maksatlı sinyal veren cihazları da satabilirler. Drone teslimatlarının uygulanabilirliği, gün geçtikçe deneyler ile artmaktadır. Örneğin, motosiklet kurye farkı gibi alternatifler arasında seçim yaparken, drone teslimatlarının getirdiği yenilik ve hız dikkate alınmalıdır. Ayrıca, drone teslimatıyla ilgili detaylar için uçak moto kurye hizmet sayfamızı okuyabilirsiniz.
Drone’lerin Kargo Dağıtımında Gelişim Kontrolleri
Drone teslimatlarının geleceği ve gelişim kontrolleri tek bir faktöre bağlı değil. Birçok teknolojik, yasal ve toplumsal gelişmenin bir araya gelmesiyle oluşabilir. Bu faktörler, drone’ların hayatımızın bir parçası olup olamayacağını ortaya koyar.
- Teknolojik Gelişmeler: Drone uçarken bir sınırlaması olur. Örneğin uçuş süreleri pil ömrünün kalitesine yada drone kalitesine göre değişir. Teslimatlar uzunsa Pro versiyonda drone kullanımları önerilir. Kargoların ağırlığı, mesafelerin uzunluğu pil ömürlerini kısaltır. Tabi buna göre ileri teknoloji de dayanıklı pil üretilebilir. Otonom hale gelmesi, gelişmiş sensörlerin entegre edilmesi, yapay zekaların tam içeriğine kurulması dağıtımı ve inişleri rahat hale getirecektir. 5G teknoloji yapısı da koordineli ve güvenli bir hava sahası yönetimi için kritik bir önem arz eder.
- Kurallar: Drone’lar için “görüş hattı içinde uçuş” (VLOS) zorunluluğu vardır. Ayrıca “Görüş hattı ötesi uçuş” (BVLOS) içinde özel izin gerekir. Şuanda bu kurallar geçerli olup ileride herhangi bir esneklik olması durumunda hizmetin ölçeklenebilirliği için hayati değer kazanabilir. Yine siber saldırı veya fiziksel hasarlara karşı ek güvenlik noktalarını düşünmek gerek.
- Altyapı durumu: Şuanda elektrikli araçlar gibi, drone’lerin de şarjının doldurulması ve bakımlarının yapılması için istasyonlar kurulması gerekir.
Böylelikle drone teslimatlarının geleneksel yöntemlere (kuryeler, kargo araçları) göre daha ekonomik ve verimli hale gelmesi beklenir.
Droneler Kaç Kilo Taşır?
Bir moto kurye yada araba kuryeye göre drone’ler daha az yük taşır. Ancak gelişim aşamaları bitip daha büyük robot drone tarzlar çıkarsa işler değişebilir. Drone teslimatlarının geleceğinde ki en büyük sorulardan bir tanesinin de ne kadar yük yükleyebilirim olduğunu söyleyelim. Drone tiplerine ve kullanım amaçlarına göre kapasiteleri değişir.
Üç ana kategoriye ayırarak kapasitelerinden bahsedelim.
- Hobi amaçlı Droneler: Film çekimleri, fotoğrafçılar yada bir hobi meraklısının kullandığı uçan cihazlar, yük için kullanılamaz. Ancak bazı durumda kalitesine göre yüz ile 400 gram yük kaldırabilirler.
- Ticari Kurye Kullanımları: Lojistik sektöründe bir yükü rahatlıkla kaldırabilir. Ancak bu yük 2 ile 5 kiloyu aşamaz. Wing veya Amazon bazı teslimatları ( yiyecek, ilaç ve internet satışı) rahatlıkla götürür. Bazı büyük firmalar ise, 10 ile 20 kilo yük drone’lerini kullanır. Bir bataryası ile 35-40 kiloya kadar maximum uçurabiliyor.
- Endüstriyel Yük Dronelar: Genelde tarım alanları yada ağır lojistik firmaları tarafından tercih edilir. Türkiye’de 150’ye kadar, yurtdışında ise 300 kiloya kadar ağırlık kaldırabilir. Acil malzeme taşıyan bir askeriye bile bu ürünü tercih eder.
Şimdilik bu dronelerin kaldıracağı yükler bu kadar. Ancak endüstriyel alan genişlerken bu teknolojinin daha da ağır ürünleri kaldırıp kaldırabileceğini ilerde görebiliriz.
Drone’ler Ne Kadar İlerleyebilir Menzili Nedir?
Drone’ların gidebileceği mesafeler, tür, boyut ve amaca göre değişebilir. Üç ana kategoriye göre menziller ve yüklenen yükün değiştiğini görelim.
- Tüketici Droneleri: Kendi ağırlıkları hafiftir. Bununla beraber kumanda sinyaline göre mesafeler uzar. Ayrıca bir duvar veya parazit engellere göre mesafede farklılık meydana gelir. 10 km’ye kadar kalitesine göre mesafe kat eder. Ağırlık olarak boş poşet tarzı hafif maddeleri götürebilir.
- Ticari Drone: Kurye hizmetleri veya kargo sektörleri için üretilmiş modeldir. Bu ürün hızlı gidebilen yapıları ve performanslı piller içerebilir. 25 km’ye kadar ilerleme sağlar. Bazı özel üretim ticari drone’ler, 15 kg yükü 8 kilometre götürebilir. Yük ne kadar azsa menzil çoğalır. Kargocuların drone’leri ise, 100kilo’ya kadar bazen daha fazla ağırlıkta malzeme taşır.
- Uzun Menzilli Drone: Genelde lojistik merkezlerin ve bazı devlet kurumlarının kullandığı uzun mesafeler için tasarlanmış drone’lerdir. 200 km üzeri mesafeleri rahatlıkla tamamlar. Kalitesine göre 19-20 arası yük taşırken en iyileri 100 kg’dan fazla kargoları taşır.
Bu veriler güncel olup üretici ve yetkili kurumlar tarafınca değişkenlik gösterebilir. Gelişmiş drone’ler ve tüketici drone’leri her geçen gün daha da farklı üretilebilmektedir. Bu yüzden ilerleyen süreçlerde daha farklı menzile giden drone yapılabilir.
Drone Uçurmak ve Test Aşamaları?
Öncelikle İnsansız Hava Aracları (İHA) uçurmak için bazı yetkilere de sahiplilik gerekebilir. Ticari pilot sertifika eğitimleri sayesinde ehliyet ile drone uçurulabilir. Eğitimlerde kontrol ve bakımları, genel meteoroloji bilgisi hatta hava trafik kontrolleri bile öğretilmektedir.
Ticari ve profesyonel bir uçuş keyfiniz yarıda kalmaması için hem eğitim hem de sertifika şartları vardır.
- Temel Pilot Eğitimleri: SHGM tarafından yetki sahibi kuruluşlardan mutlaka İHA eğitimini almalısınız. Hem teorik hem de pratik eğitimler verilir.
- Drone Kaydı ve Uçuş İzni: Türkiye’de 500 gram üstü ağırlıkta olan drone’ların İHA kayıt sistemine işlenmesi zorunludur. Eğer uçuşa yeşil bölge dışından devam etmek isterseniz, özel izin almalısınız. Uçuşun amacını, tarihini, saatini ve güzergahını bu izin ile belirtin.
- Uçuş Öncesi Kontroller (Pre-flight Checklist): Uçuşa başlamadan önce bazı kontroller yapılmalıdır. Pil seviyesi, pervane kontrolü, GPS ve pusula kalibrasyonu, havanın o anki durumu analiz edilmelidir.
- Test başlangıcı: Bir drone kurye hizmeti için test aşama şartı olur. Eşyaların teslimatı için detaylı test gerekir. Oto kalkış ve iniş, rota navigasyonu, yükü dengeleme ve paketleri doğru yere bırakıldığından emin olunmalı.
Drone Pilot Şehirleri Değil, Uçuş Bölgeleri Önemli
İstanbul drone kurye hizmetleri için aslında yeşil veya kırmızı bölge de mi cevabının verilmesi gerekir. Drone uçuşu için şehirden ziyade uçuş bölgelerinin haritası önemlidir. İha kayıt sistemine SHGM’den ulaştığınız anda hangi bölgenin güvenli alan olduğu belirtilir.
- Yeşil Bölge: Yeşil alan olması uçuşu hemen başlatmak anlamı taşımaz. Daha önceden izin kaydınızın olması gerekir. Görüş mesafesi ve yükseklik sınır şartı olabilir. Kırsal ve boş araziler bu bölgeyi temsil eder.
- Kırmızı Bölge: Havalimanı veya askeri birlikler kırmızı alan içindedir. Yine çoğu devlet otoritesine sahip yerlerde “No zone drone” ibaresi vardır. Özel izin olmadan cezalar büyük olur.
- Renksiz Bölge(veya Sarı alan): Şehir merkezlerinde veya kırmızı, yeşil dışındaki alanlardır.
Aslında şöyle bir İstanbul havası alıp, köprü veya kız kulesinde kısa çekimler yaparım diyorsanız izinsiz başlamamanızı öneririz. Bu yüzden drone teslimatlarının geleceği şimdiden büyük kural ve önlemler içerir.
Drone Kurye Hangi Ülkelerde Var?
Drone teslimatlarının geleceği tıpkı Türkiye’de olduğu gibi, dünyanın birçok yerinde test aşamasındadır. Veya belirli bölgelerle sınırlı bir şekilde kullanılıyor. Bu teknolojinin öncüsü olarak yaygın biçimde kullanılan bir çok ülke var.
- ABD: Amazon Prime Air, Wing (Alphabet’in bir şirketi) ve Zipline gibi büyük şirketler, belirli eyaletlerde (örneğin Teksas, California) hafif eşya, ilaç ve yemek teslimatını yapıyor. Çoğunlukla kırsal bölgeler ve acil sağlık ürünleri için vazgeçilmez seçenek oldu.
- Çin: E-ticaretin çok gelişmiş olduğu Çin’de, şehirler arası ve hatta kırsal bölgelerle drone kargo taşımacılığı yapan şirketler var. Düşük maliyetli donanım ve yazılım üreten Çin artık hızlı drone kurye olma yolunda zirveleri oynuyor.
- Japonya: Drone teslimatları özellikle adalar arasında ve ulaşımın zor olduğu bölgelerde mevcut. Japon firmaları, kargoları mancınık benzeri sistemlerle havaya fırlatarak 45-50 km’lik mesafeleri kısa sürede kat edebilen drone’lar kullanıyor.
- Ruanda ve Gana: Bu ülkelerde drone teknolojisi, ticari kargodan ziyade sağlık hizmetleri için kritik bir rol oynuyor. Hastanelere ve kliniklere acil kan ve ilaç sevkiyatı yapıyor.
- Avustralya: Avustralya’da drone teslimatları oldukça yaygın durumdadır. Özellikle Wing firması, restoran ve marketlerden yapılan siparişleri drone’larla müşterilere ulaştırıyor.
Yine faaliyete başlayan ülkeler arasında İngiltere, Almanya, Hindistan ve İsviçre gibi birçok ülke de ticari drone teslimatları için yarışıyor.
Uçuş, Kalkış ve Varış Süreçleri Nasıl İşliyor?
Drone teslimatları tamamen otomatik bir süreçle çalışır. Müşteri bir sipariş verdiğinde, siparişin verileri otomatik olarak sisteme aktarılır. Paket, kargo merkezinde bir drone’a yüklenir. Drone, GPS ve harita verileri kullanılarak belirlenen rotayı takip eder.
Önceden belirlenmiş ve hava sahası kurallarına uygun bir uçuş koridoru üzerinden uçuş başlatılır. Drone üzerinde bulunan sensörler, karşılaşabileceği nesneleri önceden tespit eder. Özellikle İstanbul’da, karmaşık coğrafyası ve yoğun nüfusuyla drone kurye teknolojisi adeta bir laboratuvar niteliği taşır. Şehrin dar sokakları, köprüleri ve boğaz hattı, karayolu taşımacılığı için büyük zorluklar oluştururken, hava yoluyla yapılan teslimatlar için benzersiz fırsatlar sunar.
Uçuş sırasında gerçek zamanlı olarak hem kargo merkezi hem de müşteri tarafından takip edilebilme özelliği bulunur. Varış noktasına ulaştığında paketi güvenli bir şekilde bırakmak için çeşitli yöntemler mevcut. Paket teslimat kutusu varsa, winch sistemiyle aşağı indirmek veya müşterinin belirlediği bir alana bırakma sağlanır.
Sonuç itibariyle, drone kuryeler geleceğin lojistik sektöründe önemli bir yere sahip olacak. Geleneksel kurye yöntemlerini tam anlamıyla kaldıramaz ancak çoğu taşımacılık da ilk bakılan aygıt olabilir. Sizce drone kurye sistemleri, şehir içi teslimatlarında mı daha etkili olacak yoksa şehirlerarası mesafeler demi? Bu sorunun cevabı, teknolojinin ve yasal düzenlemelerin hangi yönde ilerleyeceğine bağlı olarak şekillenecek.
